Waarom deze competentieprognose?
Deze competentieprognose – die de trends, evoluties, knelpunten en veranderende beroepen in de vastgoedsector in beeld brengt – heeft als doel beter te kunnen anticiperen op de dynamiek van de arbeidsmarkt. De arbeidsmarkt is immers continu in evolutie en de jobs van morgen zullen anders ingevuld worden dan de jobs van vandaag. Dat is onder andere te wijten aan de opmars van nieuwe technologieën en digitalisering, de omslag naar een circulaire en koolstofneutrale economie en de impact van de coronacrisis. Om in te spelen op deze veranderende arbeidsmarkt is het van belang om de bestaande competenties in kaart te brengen en de competentieveranderingen die nodig zijn te identificeren. Door een duidelijk beeld te krijgen van de hiaten in hedendaagse competenties en opleidingsnoden streven we immers naar het versterken van deze vaardigheden aan de hand van een aangepast onderwijs-en opleidingsaanbod. We trachten daarnaast de inzetbaarheid van werkenden op de arbeidsmarkt te verbeteren, wat een positief effect heeft op de vastgoedsector in zijn totaliteit.
Stapsgewijs onderzoek o.b.v. de VLAMT-methode
Samen met een stuurgroep van belangrijke stakeholders in de vastgoedsector rolden we daarom deze competentieprognose uit, met de steun van ESF en VCF. Deze prognose is in eerste instantie bedoeld om een strategisch beeld van de trends, evoluties, knelpunten en veranderende beroepen in kaart te brengen. Hiervoor maakten we gebruik van de VLAMT-methode waarbij we diverse fases stapsgewijs doorliepen: op basis van belangrijke inhoudelijke vragen, stelden we een plan van aanpak en begroting op. Door vervolgens de bewezen stappen van voorbereiding, vooronderzoek, analyse en besluitvorming te doorlopen, konden we een compleet plaatje van de vastgoedsector van vandaag en morgen maken, een blik op de toekomst als het ware.
Informeren & sensibiliseren: concrete actiepunten
Om de resultaten van deze competentieprognose een brede spanwijdte te geven en vastgoedprofessionals te informeren en sensibiliseren, lanceerden we deze website. Het is immers van belang voor alle stakeholders in de vastgoedsector om op de hoogte te zijn van de veranderingen in de vastgoedsector om hier in de toekomst adequaat op te kunnen inspelen. Deze website heeft als doel een duidelijk en beknopt inzicht te geven in de noden van morgen. Maar daar stopt onze missie niet. Nu we deze veranderingen in kaart hebben gebracht, is het aan ons om hier ook concrete acties aan vast te hangen zodat we vastgoedprofessionals niet enkel vrijblijvend informeren, maar hen ook de tools geven om zich voor te bereiden op de toekomst. Daarom lanceren we in 2023, in navolging van deze competentieprognose een concreet actieplan om de belangrijkste knelpunten in de vastgoedsector weg te werken.
Veel leesplezier,
Fonds 323, uw Sociaal Fonds voor de Vastgoedsector
Belangrijke trends in de vastgoedsector
TREND: Digitalisering
Evoluties
Digitalisering in twee toepassingsgebieden:
- Interne werkprocessen: grotere efficiëntie via het scannen & automatisch betalen van facturen, digitale handtekeningen en het verkleinen van de papierberg.
- Externe werkprocessen: de relatie met klant verbetert door een snellere communicatie via het digitaal klantentraject.
- Real estate as a service als nieuw dienstverleningsmodel: een verregaande ontzorging van klanten op basis van digitale systemen en ‘prop tech’ (interactie met klanten gebeurt via een klantenportaal, afspraken worden automatisch ingepland en hybride/digitaal vergaderen raakt ingeburgerd).
Digitalisering binnen verschillende niches:
- Bemiddeling: het verhuursegment wordt sneller gedigitaliseerd dan het verkoopsegment.
- Beheer: financieel beheer wordt sneller gedigitaliseerd dan technisch beheer.
Knelpunten
- Digitalisatie vindt moeilijk ingang bij kleinere vastgoedkantoren.
- Uitdagingen: selectie softwarepakket, kostprijs, medewerking personeel, opleidingsnoden softwarepakket, beheersbaarheid.
- Bedrijven bestaan zowel online als offline. Dit alles consistent beheren wordt een uitdaging.
TREND: Consolidatie in een stroomversnelling
Concurrentievoordelen voor grote spelers:
- Meer middelen te spenderen.
- Kosten spreiden over een groter aantal klanten.
Kleine spelers hinken achterop en staan voor een keuze:
- Specialiseren (regio, klantensegment of product).
- Integreren in een groter bedrijf = consolidatie.
Evoluties
- Grote bedrijven worden groter met meer gespecialiseerde afdelingen.
- Meer overnames of integraties van bestaande kleinere kantoren.
- Stijgend aantal specialisaties.
- Andere types dienstverlening (gespecialiseerd, gedeeltelijke dienstverlening of focus op totale ontzorging).
Knelpunten
- Kleine kantoren hebben grote moeilijkheden met het concurrentienadeel.
TREND: Professionalisering
Evoluties
- Stijgende complexiteit van de beroepen leidt tot een hoger verwacht kennisniveau waardoor specialisaties toenemen.
- Syndici:
- Het takenpakket wordt dermate complex dat een fragmentatie zich opdringt: meer specialisten in het technisch, administratief en financieel beheer.
- Stijgende concurrentie
- Bemiddelaars moeten rendabel blijven:
- Werkwijze professionaliseren.
- Specialiseren in type dienstverlening.
TREND: Duurzaamheid
Duurzaamheid - in de brede zin van het woord – wordt belangrijker:
- Ecologische factoren: belang van een private & collectieve groene omgeving en strengere normen op energiezuinigheid voor woningen.
- Sociale factoren: nood aan een buurt met een community-gevoel en mogelijkheid op buurtleven.
Evoluties
- Syndicschap en bemiddeling vereisen een verdere specialisatie: verouderde woningen moderniseren zodat ze overeenstemmen met de actuele normen.
TREND: HR-uitdagingen
Basiscompetenties en verwachtingen schoolverlaters zijn niet ‘up-to-standard’
- Sector verwacht communicatieve & commerciële vaardigheden: een correcte en beleefde briefwisseling, taalbeheersing (met name Frans), kennis van professioneel vastgoed,…
- Schoolverlaters verwachten een hoge verloning, maar de bereidheid om hard te werken ontbreekt.
Evoluties
- Personeel wordt ‘weggekocht’ door werkgevers die een betere verloning aanbieden.
- Schoolverlaters zijn onvoldoende voorbereid op het werkveld. De sector zet hen in, maar is genoodzaakt bijkomend te investeren in hun verdere ontwikkeling.
Knelpunten
- Basiscompetenties staan niet op punt: schrijven en spreken in een professionele context, omgaan met Office software, agenda- en mailboxbeheer.
- Praktijkkennis schiet tekort: de sector is vragende partij voor een sterke integratie van theorie en praktijk in opleidingen in de vorm van terugkeermomenten, praktijkvoorbeelden, oefeningen en werkplekleren (stages).
- Kleine kantoren benutten hun opleidingspotentieel niet ten volle: o.a. door de duurtijd, opleidingskalender, vrees voor personeelsverlies en de brede invulling van bepaalde opleidingen.
Veranderende beroepen
Trends in vastgoedberoepen:
- De complexiteit van de wetgeving neemt toe waardoor het verwachte kennisniveau en de specialisatie van beroepen in de vastgoedsector stijgt.
- Men moet zowel specialist zijn op vlak van bijvoorbeeld boekhouding, alsook over juridische, technische, administratieve, psychologische en economische vaardigheden beschikken.
- De concurrentie neemt toe.
- Gebrek aan opleidingen voor specifieke beroepscompetenties.
- De digitalisatie brengt uitdagingen met zich mee: selectie softwarepakket, kostprijs, attitude medewerkers t.o.v. vernieuwing en nood aan opleiding bij de software.
Syndicus
Evoluties
- Evoluties in het takenpakket van de syndicus omvatten o.a. het doorlichten van gebouwen op conformiteit en het productief laten verlopen van vergaderingen met eigenaars met verschillende culturele achtergronden.
- Het beroep syndicus fragmenteert van één alomvattende functie naar een dienstverlening door een multidisciplinair team van specialisten met o.a. een boekhouder, ondersteunend administratief bediende, jurist, specialist verzekeringen en een technisch specialist.
Knelpunten
- De lage instroom in het beroep syndicus (gecombineerd met uitstroom en de verstrakte vormingsverplichting in 2019) resulteert in een beperkt aantal beroepsbeoefenaars voor een toenemend aantal gebouwen. (figuur: De vastgoedprofessional heeft de keuze zich in te schrijven als beheerder of bemiddelaar. Van de 10.950 BIV-makelaars zijn er slechts 453 ingeschreven als enkel beheerder = syndicus). Deze lage instroom is te wijten aan:
- De beroepsreputatie: het beroep van syndicus wordt als oninteressant gezien waarbij je veel moet omgaan met ontevreden eigenaars en onregelmatige werktijden hebt.
- Het beroep van syndicus vereist een brede set aan competenties om uit te voeren.
- Nieuwe eigenaars zijn vaak weinig geïnformeerd over de verantwoordelijkheden van een syndicus. Dat leidt tot conflictueuze taken en bijstand bij kwesties die niet tot het takenpakket van de syndicus behoren (bv. burenruzies).
10.950 erkende vastgoedprofessionals in België
Vastgoedbemiddelaar
Vastgoed- bemiddelaar
Knelpunten
- Reputatieprobleem: bemiddelaars worden vaak gezien als ‘gladde verkopers’ i.p.v. klantgerichte dienstverleners.
- Extra vaardigheden nodig om commercieel, klantgericht en professioneel te overtuigen.
Evoluties
- Stijgende concurrentie.
- Klanten stellen hogere eisen aan bemiddelaars: snelheid, persoonlijke communicatie & een uitgebreide dienstverlening.
- De opkomst van digitale platformen maakt het makkelijker voor particulieren om hun eigendom te verkopen zonder tussenkomst van een bemiddelaar.
- Bemiddelaars gaan op zoek naar extra waardecreatie voor hun klanten: bv. technologische innovaties en premie-advies.
- Bemiddelaars stappen af van verhuur/verkoop van A tot Z tegen een commissie en gaan voor een modulair aanbod van hun diensten tegen forfaitaire prijzen.
Rentmeester
Knelpunten
- Het ontbreekt aan beroepsspecifieke opleidingen voor rentmeesters. Bedrijven moeten medewerkers zelf opleiden voordat ze zelfstandig inzetbaar zijn. Er is nood aan opleidingen die ingaan op algemene thema’s uit het rentmeesterschap.
- Rentmeesters hebben nood aan communicatieve vaardigheden om technisch en commercieel advies te kunnen bieden.
Evoluties
- Digitale toepassingen nemen het uitvoerende werk van de rentmeester grotendeels over (financiën, administratie en communicatie):
- Accenten in het takenpakket van medewerkers verschuiven van hoofdzakelijk uitvoerende activiteiten naar adviserende activiteiten. Communicatieve vaardigheden worden hierbij steeds belangrijker.
- De rentmeester van de toekomst is een fondsenbeheerder/ beleggingsadviseur die streeft naar een maximaal rendement op een investering.
Administratief bediende
Knelpunten
- Medewerkers binnen verhuur en beheer onderhouden een langetermijnrelatie met de klant en het vastgoedkantoor. Administratieve medewerkers komen zo frequent in contact met onzekere en/of gefrustreerde klanten:
- Sterke sociale en communicatieve vaardigheden zijn belangrijk (empathie, geduld en veerkracht) om dagelijks klantvriendelijk en diplomatisch te blijven.
- Kantoren hebben moeite met selectie, rekrutering en retentie van medewerkers voor deze functies.
- De basisvaardigheden (sociaal-communicatieve vaardigheden en praktijkkennis) van instromende schoolverlaters staan niet op punt.
Evoluties
- Administratie wordt gedigitaliseerd en geautomatiseerd.
Boekhouder
Evoluties
- Digitale toepassingen voor financieel beheer kunnen medewerkers ontlasten bij uitvoerend werk.
- Boekhouding is geen voltijdse taak meer in kleine kantoren. Medewerkers staan zowel in voor de communicatie met klanten als voor boekhoudkundig werk.
Knelpunten binnen mede-eigendom
- Boekhouders moeten over tweeledige competenties beschikken: enerzijds moeten ze nauwkeurig, volledig en met oog voor detail kunnen werken, anderzijds moeten ze klantvriendelijk, behulpzaam en empathisch zijn. Het is moeilijk om werknemers te rekruteren die voor beide deeltaken over adequate competenties beschikken.
- Er is een personeelstekort:
- Boekhoudkundig sterke profielen zijn te hoog geschoold en ervaren minder uitdaging in de sector.
- Administratieve profielen zijn breder inzetbaar, maar ontbreken vaak de vereiste boekhoudkundige vaardigheden.
Samenvatting
Trends
- Digitalisering
- Consolidatie
- Professionalisering
- Duurzaamheid
- HR-uitdagingen
Knelpunten
- Digitalisering vindt moeilijker ingang in kleinere kantoren.
- Duurzaamheid krijgt een steeds grotere rol.
- Door toenemende concurrentie overwegen kleinere kantoren om te specialiseren en dringt een professionalisering zich op.
- Klanten stellen hogere eisen en verwachten een diversifiërende (& digitale) aanpak.
- De verwachte expertise neemt toe waardoor bepaalde beroepen fragmenteren in gespecialiseerde functies.
- Basiscompetenties van schoolverlaters zijn ondermaats.
- Er is nood aan opleidingen om de juiste vaardigheden bij te brengen die bij de veranderende beroepsinvulling van medewerkers in de vastgoedsector horen.
Veranderende beroepen:
- Syndicus wordt team van specialisten.
- Vastgoedbemiddelaar wordt klantgerichte dienstverlener.
- Rentmeester wordt rendementsbewaker .
- Administratief bediende wordt sociale & digitale do it all.
- Boekhouder vereist communicatieve vaardigheden.
Deze competentieprognose is gerealiseerd met de steun van ESF (49.885,68 €) en VCF (74.828,53 €).
